Apel lekarzy o wstrzymanie ustawy o finansowaniu in vitro. „In vitro jest inwazyjną procedurą”. Jakie zagrożenie niesie?

„Współczujemy małżeństwom zmagającym się z trudnym, bolesnym doświadczeniem niepłodności, szanujemy pragnienia rodzicielskie” – podkreśla Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Polskich. W specjalnym oświadczeniu lekarze wskazali na negatywną stronę in vitro, w którym naraża się zdrowie i życie matki i dziecka.

Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Polskich wydało oświadczenie, w który wezwało do zaprzestania dalszego procedowania projektu ustawy o finansowaniu in vitro z budżetu państwa. Przyczyn jest wiele, jak wskazują lekarze. Są one natury moralnej i medycznej.

Jak podkreślili specjaliści zrzeszeni w KSLP:

Niepłodność jest wynikiem niesprzyjającego zdrowiu stylu życia, nieprawidłowej masy ciała, chorób przenoszonych drogą płciową, okresowej sztucznej niepłodności wywoływanej środkami antykoncepcji hormonalnej oraz schorzeń dotyczących mężczyzny, kobiety lub obojga.

W tym kontekście kluczowe jest edukowanie i informowanie społeczeństwa o przyczynach niemożności poczęci dziecka i profilaktyce, co wiąże się przed wszystkim ze zmianą stylu życia, czy odpowiedniej diagnostyce.

„Procedura jest rażąco niezgodna z troską o ludzkie życie, tak dziecka jak i matki”

Jak podkreślają specjaliści, in vitro jest inwazyjną, wieloetapową procedurą. Nie wszyscy wiedzą, w jaki sposób ona przebiega.

Po stymulacji kobiety bardzo wysokimi dawkami hormonów, i nakłuciu jajników, uzyskuje się komórki jajowe i doprowadza do połączenia komórki jajowej i plemnika poza żeńskim układem rozrodczym, w warunkach laboratoryjnych. Tak powstały zarodek, czyli osoba ludzka na najwcześniejszym etapie rozwoju, zostaje przeniesiony do macicy. Zwykle wytwarza się większą liczbę zarodków „nadliczbowych”, które przechowuje się w niskiej temperaturze w laboratorium, aby w przypadku niepowodzenia pierwszego ich podania do macicy, mogły być przenoszone później, w kolejnych cyklach, bez powtórnej stymulacji i punkcji jajników obciążających organizm kobiety – napisali w oświadczeniu.

Sposób powstania nowego życia dobitne dowodzi, że metoda zapłodnienia „in vitro” nie leczy niepłodności, a jedynie umożliwia „wytworzenie” w sposób sztuczny dziecka.

Niestety wiąże się ona z poważnym ryzykiem dla zdrowia i życia zarówno kobiety, jak i dziecka.

Metoda ta łączy się z  konkretnymi zagrożeniami dla zdrowia i życia matki oraz poczętych w ten sposób dzieci. Jest więc niezgodna ze sztuką lekarską. Jest też nieetyczna, oddziela prokreację od współżycia seksualnego, cierpi w jej następstwie godność rodziców oraz godność poczętego dziecka – napisano.

Jedocześnie Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Polskich wyraźnie podkreśliło, że:

Nie oceniamy tych, którzy zdecydowali się korzystać ze sztucznego zapłodnienia, chociaż tego wyboru nie akceptujemy. Każde dziecko poczęte metodą „in vitro” ma taką samą godność i prawa, zasługuje na taką samą miłość i szacunek, jak dzieci poczęte naturalnie.

Lekarze zaapelowali o zatrzymanie procedury uchwalania projektu finansowania in vitro ze środków podatników. KSLP wskazało na zagadnienia związane z in vitro, które mogą przekonać decydentów do rezygnacji z uchwalenia tych zapisów ze względu ryzyko zagrożenia zdrowia i życia człowieka, niską skuteczność, ale i aspekty prawne związane z dalszym przechowywaniem zarodków.

1. Procedura „in vitro” nie leczy chorób, które są przyczyną niepłodności. Technicznie umożliwia w około 30% procedur poczęcie i urodzenie dziecka, bez rozwiązania problemów zdrowotnych pary. Obecność chorób nadal pogarsza jakość ich życia, jest przyczyną dolegliwości i trudności w poczęciu następnego dziecka a problem niepłodności małżeńskiej pozostaje.

2. Procedura „in vitro” stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia matki związane z wywołaniem mnogich owulacji (jatrogenny zespół hiperstymulacji) i nakłuciami jajników w celu pobrania komórek jajowych. W późniejszym czasie zwiększa się u tych kobiet ryzyko raka jajnika, raka piersi i wcześniejszej menopauzy. Te same następstwa grożą kobietom – dawczyniom komórek jajowych.

3. Procedura „in vitro” jest nieodłącznie związana z zagrożeniem życia dzieci. Życia, które rozpoczyna się w momencie poczęcia. Powinno być ono bezwzględnie chronione a godność osoby ludzkiej szanowana. Do śmierci zarodków przyczyniają się warunki ich przebywania na szkle, różne od warunków, w których dojrzewają naturalnie poczęte dzieci, transfer do macicy matki i trudności z zagnieżdżeniem się w błonie śluzowej macicy. Wieloletnie przechowywanie zarodków w niskich temperaturach (-196 °C) przyczynia się do zmniejszenia ich biologicznego potencjału.

4. W wyniku zapłodnienia „in vitro” zagrożone jest zdrowie poczętych w ten sposób dzieci ze względu na zwiększone ryzyko wcześniactwa, niskiej masy urodzeniowej, ciąży mnogiej. Zwiększony jest wskaźnik umieralności okołoporodowej tych dzieci. W literaturze medycznej podkreśla się, że częściej dochodzi u nich do różnych nieprawidłowości rozwojowych i zakłóceń zdrowia, między innymi do wad wrodzonych, genetycznych oraz epigenetycznych zaburzeń rozwoju, podwyższonego ciśnienia krwi i zakłócenia metabolizmu węglowodanów.

5. Procedura może zaburzać dobrostan psychiczny matek, świadomych etycznych problemów związanych ze sposobem poczęcia dziecka i obecności w laboratorium zamrożonych na wiele lat ich dzieci.

6. W metodzie „in vitro” selekcjonuje się zarodki na różnych etapach ich rozwoju. Najpierw „na szkle” wybiera się te najlepiej rokujące i przeznacza do transferu do macicy. Procedura umożliwiła wdrożenie diagnostyki preimplantacyjnej, gdzie od zarodka będącego w najwcześniejszej fazie rozwoju pobiera się jedną komórkę i poddaje badaniu genetycznemu. Tylko wybrane zarodki przenosi się do macicy matki. Mamy tu do czynienia z eugeniczną naganną selekcją istnień ludzkich. Przepisy polskiego prawa gwarantują ochronę ludzkiego życia w okresie prenatalnym. Mówi o tym fundamentalne w tej sprawie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 r. (K 26/96): „Wartość konstytucyjnie chronionego dobra prawnego jakim jest życie ludzkie, w tym życie rozwijające się w fazie prenatalnej, nie może być różnicowana. (…) Od momentu powstania życie ludzkie staje się więc wartością chronioną konstytucyjnie. Dotyczy to także fazy prenatalnej.” W metodzie „in vitro” prawo dziecka do życia jest ignorowane a podkreślane jest nieistniejące „prawo do posiadania zdrowego dziecka”. Dziecko nie jest rzeczą, jest darem.

7. Metoda ICSI (Intracytoplasmic Sperm Injection) – wstrzykiwanie plemnika bezpośrednio do wnętrza komórki jajowej jest stosowana między innymi w przypadkach nieprawidłowości nasienia. Dochodzi do wymuszonego poczęcia dziecka, na które w warunkach naturalnych nie byłoby szans. Stwarza to poważne ryzyko dziedziczenia chorób, m.in. będących przyczyną męskiej niepłodności i prawdopodobieństwa wywołania trwałych zmian ludzkiego genomu, wraz z konsekwencjami. Dawstwo plemników prowadzić może do obecności rodzeństwa w populacji urodzonych w ten sposób dzieci, a w przyszłości do nieuświadomionego kazirodztwa i zwiększonego ryzyka wad wrodzonych w następnych pokoleniach. ICSI może mieć negatywny wpływ na przeżycie zarodków.

8. Zamrażanie (kriokonserwacja) i transfer zamrożonych zarodków do macicy są powszechnie stosowane wobec małej skuteczności pierwszej procedury „in vitro”. Początkowo sądzono, że ciążę łatwiej uzyskać podając do macicy zamrożone zarodki. Nowe badania z 2022 roku tego nie potwierdzają. W Stanach Zjednoczonych jest obecnie pół miliona zamrożonych zarodków. Koszty ich pobytu w zamrażarkach pokrywają rodzice, a kiedy od tego odstępują, zarodki „przechodzą na własność” laboratorium. To przedmiotowe traktowanie istnień ludzkich jako materiału biologicznego z prawem do własności świadczy o braku szacunku dla godności poczętych na szkle dzieci.

9. Procedura „in vitro” narusza trzy artykuły Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej:

• Art. 30. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
• Art. 38. Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.
• Art.40. Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.

10. Sztuczne zapłodnienie narusza też Kodeks Karny, który w art.157a mówi: „Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat.”

Lekarze przypomnieli również słowa Jana Pawła II, który w encyklice „Evangelium Vitae” Św. Jan Paweł II napisał:

Także różne techniki sztucznej reprodukcji, które wydają się służyć życiu i często są stosowane z tą intencją w rzeczywistości stwarzają możliwość nowych zamachów na życie. Są one nie do przyjęcia z punktu widzenia moralnego, ponieważ oddzielają prokreację od prawdziwie ludzkiego kontekstu aktu małżeńskiego…w rzeczywistości redukują życie ludzkie jedynie do roli „materiału biologicznego”, którym można swobodnie dysponować” (EV n.14).

Jak podkreślili, powołaniem i obowiązkiem lekarskim jest ratowanie życia i zdrowia. Procedura „in vitro” jest rażąco niezgodna z troską o ludzkie życie, tak dziecka jak i matki, godnością człowieka i świętością jego życia. Jest niezgodna z etyką lekarską, a także obowiązującym prawem. Dlatego jako lekarze domagamy się zaprzestania finansowania procedury „in vitro” przez Państwo. Oczekujemy upowszechniania wiedzy o zapobieganiu niepłodności oraz promocję stylu życia i troski o płodność.

Także Centrum Życia i Rodziny sprzeciwia się stosowaniu metody in vitro i finansowaniu jej ze środków publicznych. Apel do Prezydenta RP w tej sprawie można podpisać na stronie dzieckodaremnietowarem.pl/. 

AG/Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Polskich